Дзяліцца радасцю на Раство: рыхтуем пернікі і вучым калядкі

Падчас першай і другой сусветных войнаў арміі спынялі баі на Каляды, і многія простыя салдаты - у адрозненні ад кіраўнікоў - ішлі адзін да аднаго мірыцца па добрай хрысціянскай традыцыі. Вялікае свята набліжаецца, і тое, наколькі яно нас узрадуе, цалкам залежыць ад належнай падрыхтоўкі.

ДЗЕДА МАРОЗА І НОВАГА ГОДА ДЛЯ ХРЫСЦІЯН НЯМА

- У маім дзяцінстве Каляды святкавалася вельмі ўрачыста. Я бачыў, як бацькі грунтоўна рыхтаваліся да гэтага свята, а гэта трэба для дзяцей. Дзякуючы доўгаму перыяду падрыхтоўкі я разумеў, што набліжаецца штосьці вельмі важнае. За некалькі тыдняў мама рыхтавала цеста для Калядных пернікаў. Таму што яны павінны доўга ляжаць, каб стаць смачнымі. Гэта самае галоўны тыповы для каталікоў пачастунак на Каляды, - кажа ксёндз Славамір. - А асноўным атрыбутам свята павінна быць не елка, а Віфлеемская батлейка - з фігуркамі Ісуса, Панны Марыі, Язэпа, звяркоў, трох каралёў. Лепш зрабіць Бэтлеемку самім разам з дзецьмі. Купіць фігуркі можна ў касцёле, а хатку змайстраваць з драўляных планак або з кардона, накрыць дах чаротам. Дзецям таксама можна даручыць выразаць ўпрыгожванні для ёлкі.

Сутнасць свята ў тым, што мы ўспамінаем Каляды нашага Збаўцы, таму ўсё павінна быць максімальна прыгожа. У свеце ёсць розныя традыцыі, калі дарыць дзецям і адзін аднаму падарункі. Але самая глыбокая каталіцкая традыцыя - абменьвацца прэзентамі не на Новы год і нават не на Каляды, а на свята Трох каралёў, якое адзначаецца 6 студзеня.

- Таму што на самі Каляды галоўны падарунак для нас - Ісус Хрыстос, гэта вельмі важна. Гэты дзень чакаем не з-за падарункаў, а для таго, каб успомніць Раство Збавіцеля, убачыць Яго прысутнасць у нашым жыцці. Успомніць не толькі біблейскую гісторыю, але нашу ўласную гісторыю збаўлення: як Бог вызваляе нас ад грахоў, слабасцяў, бед, дае ў нашы сем'і сілу прымірэння, прабачэння. Важна ў гэты дзень дзякаваць Богу не толькі за ўсё добрае, але і цяжкае, складанае, таму што ўсё мае свой сэнс - і хваробы, і пакуты, і беднасць, і смерць блізкіх. Усё гэта вучыць нас глыбокай мудрасці, разуменню жыцця, - падкрэсліў святар. - А падарункі дорым на свята Трох каралёў, таму што ў гэты дзень да нованароджанага Ісуса прыйшлі мудрацы і склалі свае дарагія падарункі да Ягоных ног. Такога свята, як Новы год, ў хрысціян няма! Каталікі ў гэты дзень ўшаноўваюць Панну Марыю. Не трэба дурыць дзецям галаву пра Дзеда Мароза і нават пра Санта Клаўса. Можна расказаць пра святога Мікалая, які рабіў вельмі шмат дабра, дапамагаў бедным людзям, і растлумачыць, што сёння мы, бацькі, бярэм з яго прыклад, і дорым вам падарункі. А Дзеда Мароза наогул не існуе!

РАЗВУЧВАЕМ КАЛЯДКІ

- Кульмінацыя Каляднага вечара - гэта ўдзел у Імшы, якая ў большасці храмаў пачынаецца ў поўнач. Дзеці не будуць капрызіць і пытацца, навошта трэба так позна ісці ў касцёл, калі ў сям'і была дынаміка падрыхтоўкі да свята Нараджэння Хрыстовага, калі хлопцы самі ў ёй ўдзельнічалі, а бацькі перадалі ім таямніцы аб тым, што Ісус зрабіў у іх жыцці. А каб падбадзёрыць дзяцей і прагнаць сон, можна станчыць і праспяваць ўсёй сям'ёй. Гэта выдатная царкоўная традыцыя - хваліць Госпада песнямі. У гомельскім касцёле кожны год на начной Каляднай Імшы спяваюць калядкі розных народаў. Свае нацыянальныя пенсіі выконваюць студэнты з Індыі і іншых азіяцкіх краін, выхадцы з Украіны, Польшчы.

На працягу ўсяго Каляднага перыяду - да Вадохрышча - можна хадзіць з песнямі па суседзях і сябрах. Праўда, многія калядкі маюць паганскае адценне. У іх тэксце гаворыцца пра тое, каб давалі грошы, налівалі выпіць. Калядаванне сёння ператварылася ў збор грошай і п'янкі. А першапачатковы сэнс - ісці ад хаты да хаты, каб абвяшчаць аб радаснай падзеі, якая адбылася, - адзначыў ксёндз Славамір. Ёсць некалькі вядомых Калядных песень, якія спявае ўся Беларусь.

A ўчора з вячора

A ўчора з вячора засвяціла зора (х 2).

Зора засвяціла (х 2),

ўвесь свет абудзіла (х 2).

Нам прыйшла навіна (х 2),

што Дзева Марыя нарадзіла Сына.

Хрыстус нарадзіўся (х 2),

свет узвесяліўся (х 2).

Людзі, паспяшайце (х 2),

Збаўцу прывітайце (х 2).

Хрыста нараджэнне (х 2)

людзям на збаўленне (х 2).

Зямля і неба

Зямля і неба, зямля і неба

Радасна спяваюць.

Анёлы свету, Анёлы свету

Дзіва абвяшчаюць:

Хрыстус радзіўся, Бог аб'явіўся,

Анёлы славяць, цудна спяваюць.

Пастушкі іграюць, вол з аслом вітаюць.

У дзіцяці Бога знаюць!

У Бэтлееме, у Бэтлееме

Дзіўная навіна:

Прачыста Дзева, Прачыста Дзева

Нарадзіла Сына!

Хрыстус радзіўся...

Марыя Матка, Марыя Матка

Дзіцятка пястуе

I стары Юзаф, і стары Юзаф

Езуса гадуе.

Хрыстус радзіўся...

I каралі тры, і каралі тры

3 Усходу прыбылі,

Богу Дзіцяці, Богу Дзіцяці

Ахвяры злажылі.

Хрыстус радзіўся...

Бліснула Сонца, бліснула Сонца,

Сонца праўды вечнай,

Надзея грэшным, надзея грэшным

Шчаслівасці вечнай.

Хрыстус радзіўся...

Прыходзьце кожны, прыходзьце кожны

Прывітаць Езуса, 3 чыстай душою, з чыстай душою

Выслаўляць Хрыстуса.

Хрыстус радзіўся...

Будзь жа вітаны і праслаўлёны,

Міласэрны Пане!

Праз Тваю волю - гора, нядоля

Хай жа нас не зможа.

Хрыстус радзіўся...

Ціхая ноч (гэтая знакамітая Калядка была ўключаная ў спіс сусветнай спадчыны ЮНЕСКА. У 19 стагоддзі яе напісаў пробашч сельскага храма і царкоўны арганіст з Аўстрыі. Песня перакладзена на многія мовы, у тым ліку і на беларускую)

Ціхая ноч, святая ноч,

Спіць усё, спіць даўно,

Толькі Маці святая ўсцяж

Ціха ў яслях люляе Дзіця:

Спі, Сыночак малы,

Люлі, люлі, спі.

А ў гары ўсё гарыць

Серабром зорных крыг.

Хор Анёлаў пяе пастухом

Аб Дзіцяці, што будзе Хрыстом,

Светлай песняй хвалы

Славяць Збаўцу зямлі.

Ціхая ноч, святая ноч,

Ў родны край завітай,

Людзям сум і тугу разгані,

Хай жа цешацца ў гэтыя дні,

У святую ноч, У святую ноч.

Добры вечар табе, пане-гаспадару! (папулярная ўкраінская Калядка, перакладзеная на беларускую мову)

Добры вечар табе, пане гаспадару.

Радуйся! Ой, радуйся, зямля, Сын Божы нарадзіўся!

Засцілайце столы, усе колькі маем.

Радуйся!..

Да й кладзіце калачы святое пшаніцы.

Радуйся!..

Да й прышлі к нам жэ тры святы ў госці.

Радуйся!..

Да й першае свято - Хрыстова Раджэнне.

Радуйся!..

А другое свято - Святога Васіля.

Радуйся!..

А трэцяе свято - Святое Хрышчэнне.

Радуйся!..

.

РЭЦЭПТ КАЛЯДНЫХ ПЕРНІКАЎ

Для цеста спатрэбяцца: 1 кілаграм мукі, 400 грамаў мёду, 300 гр сметанковага масла, 400 гр цукровай пудры, два яйкі, 20 г соды, 4 гарбатных лыжак спецыяльнай прыправы для пернікаў (можна прыгатаваць самому з гваздзікі, карыцы, мушкатовага арэха, кмена).

Для глазуры ўзяць 100 гр цукру, 1 чайную лыжку соку цытрыны, 300 гр цукровай пудры і, калі ёсць, некалькі кропель міндальнага масла (для ўзмацнення густу).

Прыгатаванне: мёд і сметанковае масла падцяпліць настолькі, каб яны расплавіліся, але не кіпяціць, затым астудзіць. Муку размяшаць з содай, заправамі і цукровай пудрай. У гэтай сумесі зрабіць ўнутры ямку, каб туды выліць мёд з алеем і ўзбоўтаць жаўткі яек. Усё гэта трэба добра замясіць. Потым раскачаць качалкай, цеста павінна злёгку заблішчэць. Таўшчыня цеста павінна быць каля паловы сантыметра. Формамі выразаць жаданыя фігуркі. Духоўку абавязкова разагрэць да 180 градусаў. Бляху вышмараваць сметанковым алеем і прысыпаць трошкі мукой, паставіць пернікі ў духоўку на 10 хвілін.

Глазур: у металічнай місцы заліць цукар чатырма лыжкамі вады, сокам цытрыны і міндальным маслам, паставіць на агонь і закіпяціць. Потым гэты гарачы сіроп павольна ўліць у посуд з цукровай пудрай. І павольна размешваць драўлянай лыжкай. Можна і міксерам, але таксама на маленькіх абарачэннях. Мяшаць да таго часу, пакуль маса не стане аднастайнай. Калі трохі астыне, нанесці на таксама астылыя пернікі. Або пэндзлікам намаляваць на іх глазурай розных звяркоў, елку, вясёлыя ўзоры.

Потым скласці пернікі ў закрытую ёмістасць і паставіць у прахалоднае месца. Адразу не есці! Як мінімум пернікі павінны пастаяць чатыры дні, тады яны стануць больш мяккімі. А яшчэ смачней будуць праз тыдзень-два. Гэта як добрае віно - чым больш пастаяць, тым лепш.